ارزش همسری و مادری و خانه داری زنان در نگاه رهبری

مجید محمدیان /حوزه علمیه قم و دبیر آموزش و پرورش
——————————
بسم الله الرحمن الرحیم
“فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها) یک زن اسلامی است، زنِ در بالاترین طراز زن اسلامی، یعنی در حدّ یک رهبر، امّا همین زنی که از لحاظ فضایل و مناقب و حدّ وجودی میتوانست پیغمبر باشد، همین زن مادری میکند، همسری میکند، خانه‌داری میکند؛ ببینید اینها را باید فهمید. این فریفتگان غافلِ -انسان چه بگوید؟- حرفهای پوچ غربی‌ها، این‌قدر خانه‌داری را تحقیر نکنند. معنای خانه‌داری زن تربیت انسان است، معنایش تولید والاترین و بالاترین محصول و متاع عالم وجود است؛ یعنی بشر. خانه‌داری یعنی این . ”
این جملات،بخشی از فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار با جامعه مداحان در روز میلاد با سعادت حضرت زهرا سلام الله علیها و روز زن درآخرین روز اسفند ۹۵ ومصادف با تحویل سال بود.
بارهاست که معظم له این نکته را در دیدارهای خصوصی و سخنرانیهای عمومی اشاره فرموده اند که با توجه به مبانی دینی ، بهترین و باارزشترین رسالت و وظیفه الهی زنان ،مسئله خانه داری وشوهرداری و گرم کردن کانون خانواده و تربیت فرزندان صالح است و نباید هیچ شغل و کار دیگری جای آن را بگیرد.مهمترین محورها در فرمایشات ایشان ، چند مطلب بود :۱-هیچ تفاوتی بین زن و مرد در رسیدن به کمالات ومقامات انسانی و معنوی وجود ندارد.” خدای متعال مرد را و زن را از جهاتی مثل هم قرار داده است؛ از لحاظ عروج به مقامات معنوی با هم تفاوتی ندارند، نمونه‌اش فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها)؛ از لحاظ قدرت رهبری با هم تفاوتی ندارند، نمونه‌اش فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها)؛ از لحاظ توانایی هدایت بشر تفاوتی ندارند، نمونه‌اش فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها)؛ “۲-اختلاف و تفاوت میان زن و مرد در مسئولیتها و مشاغل اجتماعی بدین معنی که مناسبترین و بهترین و باارزشترین کار و رسالت و مسئولیت زنان – بدلیل داشتن ظرافت و لطافت در روح و جسم – خانه داری و شوهرداری و مادری و تربیت فرزندان صالح و گرم کردن کانون خانواده با مهر و محبت است و مسئولیتهای اجتماعی و کارهای سخت و خشن با روح و جسم زن ناسازگار است و برای او ارزشی محسوب نمیشود . “امّا از لحاظ وظایف اداره‌ی زندگی تفاوت دارند، باز نمونه‌اش فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها). امّا امروز نیاز جامعه‌ی ما به این است که بداند مادری یعنی چه؟ زنِ خانه بودن یعنی چه؟ کدبانو بودن یعنی چه؟ فاطمه‌ی زهرا با آن شأن و با آن رتبه و با آن مقام و با آن عظمت، یک خانم خانه‌دار است؛ این تحقیر او نیست؛ او که با آن عظمت قابل تحقیر نیست، مگر این عظمت را میشود کوچک شمرد؟ این عظمت به جای خود محفوظ است، امّا یکی از شئون و یکی از مشاغل همین عظمت عبارت است از همسر بودن یا مادر بودن و خانه‌داری کردن؛ با این چشم به این مفاهیم نگاه کنیم.” “.۳- مدیریت و مشاغل اجتماعی نه تنها برای زنان، ارزش و اعتبار و افتخار نیست بلکه با روح و جسم لطیف و ظریف زنان سازگاری ندارد . مثالی که ایشان میزنند این است که اگر یک زن ، ماشین نویس یک اداره شد آیا واقعا برای او ، یک شان و ارزش و افتخار است که برایش یقه بدرانیم ؟! مگر مدیریتها برای یک زن ، افتخار است که بدنبال دادن مدیریتها به زنان باشیم؟ .” یک عدّه‌ای به‌عنوان دفاع از حقوق زن حرفهایی میزنند که نه‌فقط احترام به زن نیست [بلکه] تضعیف زن است؛ داخلی‌های خودمان را میگویم؛ وَالّا در فرهنگ غربی اروپایی که این کارها به احتمال زیاد و به احتمال نزدیک به یقین، توطئه‌ی صهیونیست‌ها است که اصلاً میخواهند جامعه‌ی بشری را به هم بزنند و به هم بریزند؛ زن را به‌صورت یک متاع مایه‌ی التذاذ مرد قرار بدهند؛ این که توطئه‌ی آنها است، آنها را کاری نداریم، مسئله‌ی آنها مسئله‌ی دیگری است، امّا در محیط اسلامی ما -چه در داخل کشور ما، چه در بعضی محیط‌های اسلامی دیگر- برای اینکه از زن حمایت بکنند، یک چیزهایی را، یک وظایفی را، توقّعاتی را برای زن مطرح میکنند که این تحقیر زن است، این کوچک کردن زن است. [مثلاً] میگویند چرا اجازه نمیدهید زن در بیرون از منزل کار کند؛ اوّلاً چه کسی اجازه نمیدهد؟ چه اشکال دارد؟ ثانیاً کار کردن در بیرون منزل، یعنی فرض کنید ماشین‌نویسیِ فلان اداره، یک شأن است برای زن که ما برای او یقه بدرانیم؟ معنای عدالت این است؟ معنای عدالت این است که آنچه را خدای متعال در کُمونِ(۴) ذات هر موجودی قرار داده، آن را بشناسیم، قدر بدانیم و آن را پرورش بدهیم؛ عدالت این است”.
۴- متاسفانه عده ای در داخل کشور ، بعلت نشناختن مقام و منزلت زن و ارزش و توانایی های زنان و بعلت تحت تاثیر واقع شدن از فرهنگ منحط غرب ، بدنبال واگذار کردن مدیریتها و مشاغل اجتماعی به زنان هستند که به فرموده مقام معظم رهبری کشورهایی که چنین اقدامی کرده اند دچار انواع مشکلات و فسادها شده اند و اندیشمندانشان به این اشتباه اقرار کرده اند و از این موضوع اظهار نگرانی میکنند .
“اینهایی که از حقوق زن میخواهند دفاع کنند، به قول معروف شیپور را از سرِ گشادش میزنند و نمیفهمند چه بگویند و از چه چیز زن دفاع کنند، میگویند چرا زن مدیریّت [نکند]؛ مگر مدیریّتها یک افتخار است برای یک انسان که دنبال این باشد که چرا مدیریّتها [مخصوص مرد است]؟ اسمش را هم میگذارند عدالت جنسیّتی؛ این عدالت است؟ آن کسانی که در دنیا برابری جنسیّتی را مطرح میکردند و دنبال آن بودند، امروز این‌قدر بدبختی و فساد از این ناحیه گریبان‌گیرشان شده که خودشان پشیمانند؛ البتّه خیلی‌هایشان صریحاً اقرار نمیکنند، خیلی‌هایشان هم با این فرهنگ بزرگ شدند، نمیفهمند چه اتّفاقی دارد می‌افتد؛ امّا اندیشمندانشان چرا، اندیشمندانشان میگویند، میفهمند، اظهار نگرانی میکنند. خدا کند این کسانی که در داخل اسم عدالت جنسیّتی می‌آورند، مرادشان این چیزی که به‌عنوان برابری جنسیّتی مطرح شده، نباشد”.اجازه بدهید در اینجا در تایید فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اعتراف اندیشمندان غربی نسبت به اشتباه در بکار گیری زنان در مشاغل اجتماعی ، نظر دو نفر از آنان را مطرح نماییم :خانم آني رود يكي از نويسندگان مشهور انگلستان است. او مي‌گويد:«اي كاش كشور من مانند كشورهاي اسلامي مي‌بود كه زنان با پوشش و عفت، آسوده‌ترين زندگي را دارند. اين براي انگلستان يك ننگ است كه دخترانش به خاطر آميختگي با مردان در مشاغل اجتماعي به رذالت كشيده شوند. چه مي‌شود ما را كه سعي نمي‌كنيم وظايف و مسئوليت زنان ما، هماهنگ با فطرت و طبيعت آنان باشد يعني همان خانه‌داري و تربيت فرزند و كارهاي مردانه را به مردان واگذار كنيم تا شرافت و ارزش زنان را به دست آوريم».[ii]خانم كليور السون روانشناس معروف مي‌گويد:«تحقيقات نشان مي‌دهد كه زنان علاقه‌مند هستند كه تحت نظر اشخاص ديگري كار كنند و از مرئوس بودن و تحت نظر ديگران كار كردن بيشتر خوششان مي‌آيد. خانم‌ها بيشتر تابع احساساتند و آقايان تابع عقل و منطق. بسيار ديده شده است كه خانم‌ها از نظر هوشي بالاتر از مردان هستند ولي نقطه ضعف آنها احساسات شديد آنان است. مردان هميشه عملي‌تر فكر مي‌كنند و بهتر قضاوت مي‌كنند و سازمان دهنده بهتري هستند و بهتر از زنان هدايت و رهبري مي‌كنند و برتري روحي مردان بر زنان چيزي است كه خداوند، طراح آن بوده است و هر چقدر خانم‌ها بخواهند با اين واقعيت مبارزه كنند، بي‌فايده است. خانم‌ها به خاطر اينكه حساس‌ترند بايد قبول كنند كه به نظارت آقايان در زندگي نياز دارند. كارهايي كه به تفكر مدام و تصميم‌گيري‌هاي دقيق نياز دارد، زن را خسته و ناتوان مي‌كند. بزرگترين هدف خانم‌ها در زندگي، تامين شدن است و وقتي به اين هدف رسيدند، دست از فعاليت مي‌كشند.[xxvi]ارزش و اهمیت خانه داریکار زن در خانه از نظر اسلام تکلیف او نیست بلکه فضیلت و شرافتی است که اگر زن بصورت رایگان انجام دهد در نزد خداوند ماجور است . پیامبر اکرم (صلی¬الله¬علیه¬وآله) می¬فرمایند: اگر خانمی به قصد مرتب کردن خانه، وسیله ¬ای را جابه جا کند، خداوند به او نگاه (رحمانی) می¬کند و کسی که خداوند به او نگاه کند، عذابش نخواهد کرد. نیز می¬فرمایند: هر زنی که هفت روز به شوهرش خدمت کند خداوند هفت در جهنم را به روی او می¬بندد و هشت در بهشت را به رویش می¬گشاید و به او گفته می¬شود که از هر دری که دوست داری وارد شو.واگر بخواهد مزد بگیرد حق دارد. اداره خانه هم برخلاف تصور بعضی از مردم ، نیاز به ساعتها وقت و انرژی دارد بطوری که میزان کارکردها زنها در خانه ۷۵ ساعت در هفته است یعنی ۲۰ساعت بیشتر از یک کارگر کارخانه آن هم بدون دریافت حقوق و اداش و مرخصی و ….که تنها دلیل زن برای انجام آنها ،ایجاد آرامش علاقه و احترام به افراد خانواده استالبته در دین مبین اسلام برای این عمل ،ارزش و جایگاه خاصی دارد تا جایی که یک چنین زنی را کارگزار و کارمند خدا معرفی کردند . متاسفانه برخی از خانمها هم در دام برخی از کوته اندیشان افتاده ، همه¬ی ارزشها را در کارهای مردانه می¬بینند و گمان می¬کنند که کارِ خانه ارزش چندانی ندارد. به همین دلیل امروزه شاهدیم که عده¬ای از آنها_علی رغم مکفی بودن درآمد شوهر _ به بازار کارهای مردانه هجوم برده و با آنها بر سر انجام این کارها رقابت می¬کنند تا حدّی که برخی از خانمها با پشت پا زندن به خانه و تمام مسئولیتهای خود در خیابانها و بیابانهای سرگردانی گرفتار شده و رضایت به هر کار و شغل اجتماعی بدهند . ارزش فرزند پروریفرزند آوری و فرزند پروری مهمترین مسئله زن و مرد بعد از ازدواج است اصلی ترین نقش تکوینی مادر تربیت فرزندان است و وسیع ترین دنیای روانی و اجتماعی کودک هم مادر است و از نظر کودک مادراز تمام نقاط دنیا اطلاع دارد .روایات ما خانه خالی از فرزند را بدون برکت می دانند دستور پیامبرهم برتکثیر نسل است که ایشان برکثرت امت خودشان حتی به سقط مباهات می کنند.ویل دورانت هم خانه بدون بچه را پژمرده توصیف می کند از نظر اسلام افتخار بسیار بزرگی است ام سلمه عرض کرد: ای رسول خدا صلی الله علیه وآله همه افتخارات نصیب مردان شده، پس زنان چه سهمی از این افتخارات دارند؟ پیامبرصلی الله علیه وآله فر مود: آری (زنان هم افتخارات فراوانى دارند)! هنگامى که زن، باردار مى شود در مدت حمل به منزله روزه دار و شب زنده دار و مانند کسى است که با جان و مال در راه خدا جهاد می کند. چون وضع حمل مى نماید، خدا آنقدر به او پاداش مى دهد که هیچ کس اندازه اش را نمى داند. هنگامى که فرزندش را شیر مى دهد، در برابر هر مکیدن کودک، خداوند پاداش آزاد کردن برده ای از فرزندان اسماعیل را به او مى دهد و هنگامى که دوران شیرخوارگى کودک تمام شود، یکى از فرشتگان بزرگوار خداوند بر پهلوی او مى زند و می گوید: اعمال خود را از نو آغازکن؛ چراکه خداوند همه گناهان تو را بخشیده است. و در حدیث دیگری فرمودند : جهاد زنان ، خوب شوهرداری کردن است .امام خمینی (ره) به دخترش که از شیطنت بچه خود گله می کرد من حاضم ثوابی را که تو از تحمل این بچه میبری با تمام عباداتم عوض کنم .رهبر فرزانه انقلاب نیز خانه‌داری را یک هنر می‌دانند؛‌ اینکه یک زن بتواند با تمام چالش‌هایی که ممکن است بر سر راهش قرار بگیرد، محیط خانه را گرم و صمیمی نگه دارد و آرامش را بر فضای خانه حاکم کند هنری بزرگ و یک جهادی واقعی است که شعبه‌ای از جهاد اکبر و جهاد با نفس محسوب می‌شود. به تأکید امام خامنه‌ای، یک مرد زمانی در جامعه مفید و مؤثر خواهد بود که همسرش در خانه او را همراهی و حمایت کند و به عبارت دیگر خیالش از خانه و خانواده‌ای که خانمش بالای سر آنهاست راحت باشد. ضرورت حضور و نقش‌آفرینی زنان در محیط خانواده و امن نگه داشتن خانه با گرمای حضوری سبز به عنوان مادر یا همسر تا اندازه‌ای است که رهبر انقلاب یکی از شروطی را که به عنوان جواز حضور زنان در صحنه فعالیت‌های اجتماعی مطرح می‌کنند، ایفای نقش مادری و همسری و کدبانوگری خانم‌ها در خانه است. به عبارت دیگر می‌توان گفت خانه دژی است که مدیریت آن در دستان زنان خانواده است. طبق نظر رهبری، نقش های همسری و مادری، بر خلاف دیگر نقش های تعریف شده در جامعه، بی مانند و بی بدیل هستند و فقط زن میتواند از پس آنها برآید. به نظر ایشان، فرزند آوری و تربیت فرزند و باز کردن گره از تارهای فوق العاده ظریف عواطف کودک، تنها با سرانگشتان مادر امکان پذیر است تا کودک، دچار عقده عاطفی نشود و خداوند به زنان از نظر جسمی و روحی ، خصوصیاتی را داده است که میتوانند این دو امر مقدس را بخوبی انجام دهند .از نگاه رهبر معظم انقلاب ، اشتغال بانوان هم، بایدها و نبایدهایی دارد. آسیب نرسیدن به نقش های اصیل زن، یعنی مادری و همسری، و بحث رعایت حریم محرم و نامحرم و پرهیز از اختلاط با مردان، شروط اساسی است که رهبر معظم انقلاب برای اشتغال بانوان جامعه بر میشمرند .در حال حاضر كشور سوئد، از نظر قوانين مربوط به ارتقاي حقوق زن در جهان غرب، رتبه اول را دارد و بخش عظيمي از زنان، شاغل و حقوق‌بگير هستند. ولي جالب است كه بدانيم درصد زنان در مديريت‌ها به اندازه صفر است و از زنان در مشاغل پائين آن هم با حقوقي ناچيز، بيگاري كشيده مي‌شود و آمار بسيار بالاي طلاق و فرزندان نامشروع، از هم پاشيدگي كانون خانواده، آزار و آزادي‌هاي جنسي بي حد و حساب و زندگي مشترك بدون ازدواج، ارمغان چنين تفكري است.[iii]هم اكنون در كشور ما صدها هزار شغل در اختیار بانوان است، شغل‌هايي كه بايد در اختيار مردان بيكار قرار مي‌گرفت تا در پرتو آن تشکیل خانواده میدادند. آمار دختران و پسران تحصيل كرده‌اي كه به دنبال شغل و كار هستند، رشد فزاينده‌اي به خود گرفته است و از آنجا كه زنان، به حقوق و دستمزد ناچيزي قناعت مي‌كنند و مطيع‌تر و فرمانبردارتر از مردان هستند، از شانس بيشتري براي اشتغال به كار برخوردارند و واقعاً زنان و دختران جوياي كار يا شاغل، به عنوان يكي از عوامل بيكار ماندن مردان و پسران بيكار محسوب مي‌شوند.از سوي ديگر درصد ورودي‌هاي دختران به دانشگاه‌ها بيشتر از پسران شده است و دختران مي‌توانند تقريباً در تمام رشته‌هاي تحصيلي شركت كنند، رشته‌هايي كه هيچ‌گونه سنخيتي با توانائي‌ها و روحيات زن و فرهنگ و باورهاي ملي و مذهبي ما ندارد؟ آيا اين موارد براي جامعه اسلامي ما يك افتخار است ؟ و به راستي مقصر چنين وضعي چه كساني هستند؟مدیریت و اشتغال بانوان ، آسیبهای فردی و خانوادگی و اجتماعی زیادی بهمراه دارد که مهمترین آنها بالا رفتن سن ازدواج و افزايش سطح انتظارات دختران، رشد فزاينده آمار طلاق، افزايش روابط نامشروع و سست شدن بنيان خانواده‌ها و اختلافات خانوادگي و بیکاری مردان و خستگی و آسیبهای جسمی و روحی به بانوان شاغل و سردی روابط با همسر و فرزندان و بی میلی و تاخیر در فرزند آوری و … میباشد.۱-رجوع شود به سخنان مقام معظم رهبری در جمع مداحان در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۹۵
[ii]. كتاب المرأة في كل الاسلام، مريم نورالدين فضل الله، ص۴۵٫
[iii] . جامعه شناسي اشتغال زنان، خديجه سفيري، ص۱۳۷٫

مجید محمدیان – حوزه علمیه قم و دبیر آموزش و پرورش