ولی زاده کارشناس ارشد صنایع دستی :سعی کردیم آداب وفرهنگ هرمزگان را به توریست های داخلی وخارجی بشناسانیم
مقدمه :
سعدالسطنه که به سرای سعدالسلطنه، سرای سعدیه، سرای سعادت و بازارچه سعدالسلطنه نیز معروف است، در مرکز شهر قزوین در خیابان امام خمینی (رشت سابق و پهلوی سابق تر) قرار دارد. ورودی اصلی کاروانسرای سعدالسلطنه از خیابان امام خمینی است که ۴ طاق نما در طرفین داشته و سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده است و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می سازد. این کاروانسرا دارای محوطه تاریخی بسیار زیبا است که در حال حاضر بزرگ ترین مجموعه کاروانسرایی شهری قزوین محسوب می شود که در عهد قاجار و در زمان ناصر الدین شاه توسط سعدالسلطنه، فرماندار وقت قزوین بنا شده است. کاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای سر پوشیده جهان و بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و یکی از معدود کاروانسرا های ایران است که دارای چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و … می باشد. نقش این کاروانسرا در گذشته به عنوان یک سرای بازرگانی بوده است.
برخی می گویند چون مجموعه کاروانسرا در محل میدان چوگان دوران صفویه (کاخ باغ سعادت، میدان سعادت) بنا شده بود به آن سرای سعادت می گفتند. محمد باقرخان سعدالسلطنه اصفهانی حاکم وقت شهر قزوین در اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (سال ۱۳۱۰ هجری قمری) با توجه به مراودات اقتصادی فراوان ایران با روسیه و ترکیه، دستور داد کاروانسرایی در زمینی به مساحت ۲٫۷ هکتار با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین بنا کنند و لقب خویش را بر روی آن نهاد و کاروانسرای سعدالسلطنه بعد از حدود دو سال با همت دو معمار اصفهانی و دو معمار قزوینی یعنی در سال ۱۳۱۲ هجری قمری به بهره برداری رسید.
سرای سعدالسلطنه در حال حاضر با وسعت ۶٫۲ هکتار دارای ۷ حیاط می باشد که عبارتند از حیاط بزرگی به نام حیاط سعدالسلطنه با وسعت ۳۰۷۳ متر مربع که ۱۵۹۳ متر مربع آن فضای باز و باقی، فضای بسته و نیمه باز است و در چهار جانب آن حجرات قرار گرفته است. حیاط دیگری در سمت غربی این حیاط با نام نگارالسلطنه واقع است و دارای دو حجره و دو انبار بسیار بزرگ است و در آن از سمت غرب به راسته وزیر باز می شود. حیاط دیگر با نام سعدیه از شرق به حیاط سعدالسلطنه متصل است که دارای ۱۰ باب حجره و یک گرمابه می باشد.
عملیات مرمت این مجموعه نیز در قالب تفاهم‌نامه از طریق صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی به سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین واگذار شد و عملیات اجرایی مرمت ادامه دارد و این بنا روند مطلوبی را در حوزه مرمت و بازسازی طی می‌کند. عملیات مرمت با استفاده از منابع مالی سازمان بهسازی و نوسازی و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در دست انجام است و در حال حاضر بسیاری از قسمت ها بنا مرمت شده اند قرار است قسمت های مرمت شده به زودی توسط متولی آن به کاربری هایی مانند رستوران، تولیدی و فروشگاه لباس و … اجاره داده شود.
غرفه صنایع دستی گمبرون در قزوین
وی که اصالتا مازندرانی است علاقه زیادی به بندرعباس ، آداب ورسوم وصنایع دستی آن دارد بطوری که بعداز انتقال به قزوین به فکر راه اندازی غرفه دایمی عرضه صنایع دستی هرمزگان ومعرفی فرهنگ و رسوم اصیل وبومی هرمزگان به هموطنان وتوریست های خارجی افتاد .
مهندس ولی زاده به خبرنگار ما گفت: در کاروانسرای تاریخی سعدالسلطنه قزوین که یکی از مکانهای تاریخی وپربازدید است غرفه ای را اجاره کرده وبا همکاری همسرم سعی در عرضه محصولات دریایی ، حصیری و پوشاک سنتی و… هرمزگان به مشتریان وبازدیدکنندگان داریم. از اسفندماه ۱۳۹۴ این غرفه راه اندازی شده و تاکنون استقبال خیلی خوبی از آن صورت گرفته است اما مدتی پیش که این مجموعه به بخش خصوصی واگذار شده و اجاره ماهیانه از ماهی ۱۸۰هزارتومان به یک میلیون وهشتصد هزارتومان افزایش یافته است دیگر توان مالی برای پرداخت هزینه ها نداریم و بدنبال راهی برای برون رفت ازاین بن بست هستیم.
وی گفت: چندین بار با مسئولان استان هرمزگان رایزنی کردم که ازاین مجموعه بازدید کرده و دراین خصوص مساعدت های لازم را بنمایند تا بتوانیم دراین مکان تاریخی همچنان به معرفی هرمزگان و توانمندیهایش بپردازیم که متاسفانه تاکنون این ارزوی مامحقق نشده و هیچ مسئولی از هرمزگان ازاین مجموعه بازدید نکرده است .
ولی زاده افزود: سعی کردیم فضای داخل غرفه را با تور و پارچه های زربفت بصورت سنتی تزیین نموده وموسیقی بندری زینت بخش غرفه مان است و این مکان را به نام گمبرون نام قدیم بندرعباس نام نهادیم ؛ بازدیدکنندگان ابتدا از نام این مجموعه می پرسند وبنده با راهنمایی های لازم تاریخچه ای از هرمزگان را عنوان میکنم و با ارائه بروشورهای معرفی استان وجاذبه های گردشگری و تاریخی اش آنهارا برای سفر به هرمزگان و جزایر زیبایش راغب می کنم.
سالانه هرمزگانی های زیادی از این مجموعه بازدید می کنند و خداقوتی به ما می گویند که روزنه امیدی در دلمان روشن می شود . این هنرمند صنایع دستی گفت: ابتدا با نیت فرهنگی این مجموعه را راه اندازی کردیم اما کمی که پیش رفتیم با مشکلات مالی مواجه شدیم و سعی کردیم با عرضه وفروش محصولات هرمزگان مانند گلیم های شیریکی پیچ ، صنایع دریایی و حصیری وکندوره های زنانه و دخترانه مشتریان را جذب کنیم که حصیرهاو گلیم های حاجی اباد بیشترین استقبال را داشته است . چندی پیش نمایندگان استان اصفهان و سیستان وبلوچستان ازاین مجموعه بازدید کردند و اظهار علاقمندی نمودند که غرفه هایی از استانهای انها هم دراین مجموعه حضور داشته باشند وبه معرفی اداب و رسوم شان بپردازند . چه خوب می شد اگر هر استانی دراین مجوعه حضور داشت و به نوعی ایرانگردی را در یک کاروانسرای تاریخی به معرض نمایش خارجیها می گذاشتیم.
ولی زاده گفت: از تاکسیدرمی ها ، گلیم های شیریکی پیچ حاجی اباد و حصیرهای هرمزگان و نقش حنا استقبال خوبی می شود اما هزینه های بالای اجاره و …اجازه فعالیت نمی دهد و اگر مساعدتی ازسوی مسئولان نشود نمی توانیم غرفه گمبرون را حفظ کنیم وبناچار باید تعطیلش نماییم که امیدواریم مسئولان استان هرمزگان برای معرفی استان و صنایع دستی اش هم که شده نگاه مهربانتری به هرمزگان و توانمندی هایش داشته باشند .
مهندس ولی زاده گفت: روزانه تورهای گردشگری دانش آموزی زیادی به این مکان تاریخی می آیند وبنده به عنوان سفیرفرهنگی هرمزگان سعی در معرفی کامل و دقیق استان و جاذبه ها و جزایرش و پوشاک سنتی و صنایع دستی اش دارم و بسیاری از بازدیدکنندگان پس از شنیدن این جاذبه ها مایل میشوند که سفری به هرمزگان داشته باشند .وی گفت : کانال تلگرامی ما @gamerincrafts می باشد که بیشترین دعوت شدگان هم هرمزگانی هستندو علاقمند به صنایع دستی استان گرما وشرجی .
وی در پایان گفت: امیدوارم روزی برسد که صنایع دستی بعنوان سفیر فرهنگی و میراث تاریخی ما ایرانیان هنراصیل وبومی مارا به دنیا معرفی کند تا جهانیان به جایگاه و اصالت ایرانیان پی ببرند و بدانند که هنر ریشه در ذات و پیشینه اباو اجدادی مان دارد و زیبایی وهنر در عمق وجود تک تک ایرانیان ریشه دوانیده و جزو وجودمان است .
