میراث جرون: بی تفاوتی اجتماعی یکی از عواملی است که در کاهش بافت تعاملی و همبستگی اجتماعی افراد جامعه تاثیر سوء دارد و ضمن اینکه در دراز مدت نظم و تعادل اجتماعی را بر هم می زند باعث بروز انواع ناهنجاری های اجتماعی می گردد.
در واقع به همان شکل که توجه و اعتنای اجتماعی و نوع دوستی در زندگی فردی و اجتماعی باعث پویایی و سلامت جامعه و تقویت بافت تعاملی و همبستگی اجتماعی می گردد، بی تفاوتی اجتماعی و بی توجهی و بی قیدی افراد نسبت به هم و نسبت به قوانین،ساختارها، هنجارها، رویدادها و وقایع اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه باعث بروز ناهنجاری های فراوان و از هم گسیختگی ساختارهای و روابط اجتماعی گردیده ، آسیب های جبران ناپذیری را متوجه اجتماع می سازد. این مهم هم به لحاظ آموزه های دینی و هم آموزه های عقلی مورد تصریح قرار گرفته است. بی اعتنایی به رویدادهای مثبت و منفی اجتماع و بیگانگی نسبت به حوادث پیرامون به تدریج حس بی خیالی و بی توجهی را به سمت خود محوری، خودپرستی و هم چنین گسترش انواع تجاوزها، مظالم و رذایل اخلاقی می کشاند .
دامنه تاثیرات منفی بی تفاوتی به حدی است که پیشگیری از آن و تقویت مسئولیت پذیری اجتماعی از مواردی است که در کشور ما و در فرهنگ ایرانی اسلامی ، از دیرباز مورد توجه فعالان اجتماعی بوده و از دغدغه های اصلی رجال دین، روشنفکران، شاعران، نویسندگان و قانونگذران، اصحاب رسانه و … بوده است.
از این رو شاعران و ادیبان ما در مناسبت های مختلف با زبان نثر و شعر نوع دوستی و احساس تعلق خاطر نسبت به همنوع و اهتمام در جهت رفع نیاز نیازمندان را دست مایه ذوق و هنر خویش قرار داده آن را مورد ستایش و سفارش قرار داده اند.
در دستورات موجود در ادیان سماوی و نحله های زمینی نیز این مهم همواره از توصیات و سفارشات اصلی به پیروان بوده است. از جمله دین مبین اسلام، بسیاری از بایدها و نبایدها موجود در ایدئولوژی اسلامی را در جهت ایجاد آگاهی و تقویت مشارکت و همبستگی افراد برای رفع حوائج مختلف مردم درجامعه مبتنی ساخته است. به عنوان مثال برخی تکالیف مالی همچون زکات، صدقه، انفاق، خمس، قرض، هبه، عاریه، وقف، ارث، مالیات، وصیت های مالی و دستورات اخلاقی از جمله احسان، تبلیغ، تفقّد، تعاون، خیرخواهی، آموزش، امر به معروف و نهی از منکر، امانتداری، اصلاحگری، پرهیز از غیبت و تهمت، اجتناب از عیب جویی و افشای ناخوشایندی‌های دیگران و ده ها دستور اخلاقی، سیاسی، حقوقی و… همگی نشان از حساسیّت و عدم بی تفاوتی نسبت به سرنوشت دیگران از سوی دین مبین اسلام است.
علاوه بر این در مبانی اسلامی اخوت و برادری، دستگیری نیازمندان و یاری رساندن به مظلوم، رسیدن به فریاد غم دیدگان ، گشایش از کار گرفتاران، برآوردن نیازهای دیگران، تعاون و همکاری، الفت، محبت و دوستی، همه و همه بر این تصریح دارند که سرنوشت انسان به هیچ وجه از جامعه جدا نیست و نباید در برابر رویدادها و وقایع کوچک و بزرگ جامعه بی تفاوت و بی مسؤلیت ماند.
از میان همه این بایدها و نبایدهای موجود در معارف اسلامی آنچه درمتون دینی ما به ویژه در قرآن کریم به عنوان سند غیرقابل جرح و مورد اتفاق آحاد مسلمانان در این رابطه تصریح بیشتری دارد، مقوله امر به معروف و نهی از منکر است که به عنوان ممیزه امت محمد (ص) از آن یاد شده است.
قرآن کریم در گزارش سرگذشت بنی اسرائیل، به بی تفاوتی برخی از آنها اشاره می کند و می فرماید:
كافران بنى اسرائيل بر زبان داود و عيسى بن مريم، لعن (و نفرين) شدند! اين به خاطر آن بود كه گناه كرده و تجاوز مى نمودند. آنها از اعمال زشتى كه انجام مى دادند، يكديگر را از عمل زشتی که مرتکب می‌شدند، نهى نمى كردند. چه بدكارى انجام مى دادند.( مائده/۷۹-۷۸)
ملاحظه می شود که بی تفاوتی و عدم توجه به امر به معروف و نهی از منکر از سوی بنی اسرائیل عامل لعنت آنان گردیده است.
برای جامعه اسلامی ما تبین این مهم که بی تفاوتی فرجامی بسیار درناک خواهد داشت بیش از هر اقدام دیگری در این مورد ضروری به نظر می رسد. وقتی ما در جامعه مان شاهد صحنههای نزاع خیابانی، زورگیری، بد حجابی و بی حجابی لجام گسیخته، مزاحمت نوامیس جامعه، رشوه و فساد مالی، اعتیاد و بی بند و باری، تصادفات جاده ای و حوادث ناگوار دیگر هستیم و در جریان این رویدادها و اتفاقات، رهگذران و ناظران حادثه به جای اقدام عملی و کمک، یا در حال فیلم برداری با تلفن همراه خود هستند و یا بی تفاوت از کنار فرد مصدوم و گرفتارحوادث پیش آمده و معضلات عبور می‌کنند، ضرورت دارد برای درمان این معضل اقدامات درخوری انجام دهیم. و یا اینکه در جریان نابسامانی های اقتصادی، شاهد افزایش لجام گسیخته و غیر منطقی قیمت ها هستیم شایسته است قبح بی تفاوتی و عدم همنوع دوستی فعالان اقتصادی و رویکرد غلط جامعه در این خصوص را بیش از پیش تبیین نماییم تا جامعه را از افتادن در مرحله های بدتر از آن بازداریم.
همه این ها در شرایطی است که همه آموزه های عقلی و دینی، ما را از بی تفاوتی نسبت به جامعه پیرامون خویش باز می دارد و علاوه بر آن، این مهم در میثاق ملی مان یعنی قانون اساسی که یکی از مترقی ترین قوانین اساسی دنیاست، تبلور دارد. خوشبختانه تمامی راهکارهای لازم برای مقابله با انواع آسیب ها در قوانین اساسی و مدنی کشور دیده شده است. اصل هشتم قانون اساسی کشور عزیزمان که از تعالیم دینی و معارف اسلامی سرچشمه گرفته است، برای مقابله با بی تفاوتی، دعوت به خیر (امر به معروف و نهی از منکر) را وظیفه ای همگانی و بر عهدة مردم نسبت به یکدیگر مقرّر نموده است.
انتهای پیام/
